Uzyskiwanie wysokich wydajności mlecznych możliwe jest tylko i wyłącznie przy zapewnieniu właściwej ilości składników pokarmowych w dawce. Ale nie możemy w nieskończoność dodawać poszczególnych składników, gdyż krowa ich po prostu nie zje. Konieczne staje się skoncentrowanie dawki pokarmowej, a możliwe to jest tylko i wyłącznie poprzez dodatek pasz treściwych ( śruty zbożowe, śruty poekstarkcyjne i makuchy, pasze z przemysłu rolno-spożywczego itp). Bardzo ważnym wyznacznikiem jest to, by ilość suchej masy z pasz treściwych nie przekraczała połowy suchej masy całej dawki. Dlaczego? Bo prowadzi to w prostej drodze do kwasicy.
Co to jest KWASICA i przyczyny jej występowania
Jest to najpopularniejsze schorzenie przewodu pokarmowego krów mlecznych, którego bezpośrednią przyczyną jest żywienie zwiększoną, ponad dopuszczalną normę, ilością pasz o bardzo wysokiej koncentracji łatwo strawnych węglowodanów pochodzących głównie z ziaren zbóż i mieszanek pasz treściwych sporządzanych na ich bazie, wytłoczyn owocowych, buraków cukrowych.
Kwasicę mogą także wywołać zbyt drobno pocięte pasze objętościowe, za duże ilości skarmianych mieszanek jednorazowo ( zalecana dawka pasz treściwych na 1 odpas to 2-2,5 kg) czy też zbyt gwałtowne zmiany pasz bez przyzwyczajenia organizmu do ich trawienia.
Główną jednak przyczyną jest konieczność pokrycia wysokiego zapotrzebowania na energię krów w okresie okołoporodowym . Często także w przypadku niedoborów pasz, a szczególnie kiszonki z kukurydzy, zastępowanie jej nadmiernymi ilościami pasz treściwych. Zbyt mało efektywnego włókna w dawce, nadmierne rozdrobnienie pasz – a przez to brak właściwej struktury powoduje zbyt małe ślinienie, a ślina jest najbardziej naturalnym buforem treści żwacza.
Jak rozpoznać KWASICĘ?
Występowanie kwasicy można rozpoznać po przeprowadzeniu wywiadu. Pierwszym objawem jest nienaturalnie niski poziom tłuszczu w mleku- poniżej 3,5% a czasami i poniżej 3,2%. ( w zależności od normalnego poziomu tłuszczu w mleku). Krowy tracą apetyt, stają się apatyczne. Często krowy kładą się i wstają, zgrzytają zębami, nadmiernie się ślinią i łzawią. Kał krów z objawami kwasicy staje się luźny, często jasny z fragmentami cząstek paszy o bardzo fake richard mille rm 010 nieprzyjemnym słodko-kwaśnym zapachu. W wyniku przedłużającej się kwasicy dochodzi do problemów z racicami ( ochwat), pojawiają się często następujące bóle kolkowe, uszy zwierzęcia stają się zimne, zmniejsza się ilość wydalanego moczu. Stosunkowo prostym zabiegiem, pozwalającym określić czy stado jest zagrożone kwasicą, jest określenie ułamku sztuk żujących i jedzących jednocześnie. Jeżeli ponad 60 % stada w tym samym czasie żuje lub je to prawdopodobnie stado nie jest narażone na kwasicę.
Inny sposobem jest określenie struktury pasz za pomocą sit TMR-owych oraz przebiegu trawienia za pomocą sit kałowych . Mając tzw. drzewo decyzyjne można określić gdzie szukać błędu.
Częstym błędem , jaki zauważa się w stadach, jest niewłaściwe żywienie krów w okresie zasuszenia, doprowadzając do nadmiernego otłuszczania. W przypadku takich krów, nadmiernie otłuszczonych w okresie zasuszenia, może dochodzić do mobilizacji rezerw tłuszczowych z organizmu i wzrostu, w pierwszym okresie po wycieleniu, zawartości tłuszczu do 6-7%. Często ten sygnał zostaje niezauważony i z początkowej ketozy krowa szybko przechodzi w stan kwasicy.
Można stwierdzić stan kwasicy także poprzez zbadanie pH treści żwacza. U sztuk zdrowych wartość ta kształtuje się na poziomie 5,8-6.
Jak zapobiegać KWASICY?
Hodowca sam może zapobiegać kwasicy. Ma do tego kilka niezbędnych narzędzi, z których, niestety, często nie korzysta. Są to przede wszystkim: analizy wartości pokarmowych pasz, analizy wartości użytkowej bydła ( próbne udoje), codzienny wywiad (kontrola spożycia, kontrola ilości i parametrów mleka sprzedawanego do mleczarni). Jak więc prowadzić żywienie by ustrzec się kwasicy?
- struktura dawki pokarmowej powinna zawierać taką samą ilość suchej masy pochodzącej z pasz treściwych i z pasz objętościowych,
- należy zapewnić udział włókna surowego na poziomie 18-22% suchej masy, a włókna strukturalnego ( o długości cząstek powyżej 4cm) na poziomie co najmniej 10%,
- podawanie zwierzętom paszy treściwej zmieszanej z paszą objętościową (najlepiej za pomocą wozu paszowego), a w przypadku żywienia tradycyjnego w dawkach nie przekraczających jednorazowo 2-2,5 kg ręcznie wymieszanej z kiszonkami,
- dodatek (nie tylko żywych kultur) drożdży, stymulujący rozkład kwasu mlekowego poprawia także motorykę żwacza . W przypadku stosowania większej ilości śrut zbożowych konieczne jest stosowanie substancji buforujących żwacz,
- prowadzenie bieżącej kontroli ilości pobieranej paszy przez zwierzęta, kondycji ciała zwierząt, wyglądu kału i składu chemicznego mleka.
Często niezauważaną przyczyną kwasic, szczególnie w stadach wolnostanowiskowych jest zbyt „krótki stół paszowy” oraz dominacje w stadzie. Często krowy dominujące dochodzą pierwsze do stołu i wyjadają najbardziej smaczne (niestety sprzyjające kwasicom ) pasze. Krowy słabsze dochodzą do stołu rzadziej i jedzą szybko i nad miarę, co również sprzyja kwasicy.
W stadach, prowadzących żywienie TMR, przy źle wymieszanej paszy dochodzi często do sortowania paszy. Należy tu zwrócić uwagę na czas i jakość mieszania. Pomocne do tego są sita, pozwalające ustalić skład strukturalny TMR-u i udział poszczególnych frakcji.
Jak skutecznie prowadzić walkę z KETOZĄ i KWASICĄ
Najbardziej przydatnym elementem walki z ketozą i kwasica jest Ocena Wartości Użytkowej Bydła. Comiesięczne wyniki pozwalają na bieżącą kontrolę stanu żywienia, nie tylko stada, ale także i pojedynczych sztuk. Na jej podstawie doradcy żywieniowi obsługujący Wasze stado szybko mogą skorygować Waszą dawkę zapewniając krowom optymalne zapotrzebowanie na składniki pokarmowe zapewniając wysoką wydajność, dobre zdrowie, długowieczność. Przykładem niech będzie różnica pomiędzy hodowcami polskimi a holenderskimi.
W Holandii pod kontrolą jest ponad 80% pogłowia, natomiast w Polsce to niecałe 30%. Widać różnicę także w wydajności krów ocenianych, która w 2011 roku w Holandii wynosiła dla hf 9928 kg mleka przy 4,32% tłuszczu i 3,51% białka kiedy w tym samym czasie w Polsce „te same” hf-y dawały 7135 kg mleka przy 4,13% tłuszczu i 3,30% białka.
Dr Inż. Tomasz Sokup
W następnym serwisie o problemach z komórkami somatycznymi. Zapraszamy.
Zobacz także
