Punktowy wskaźnik kondycji ciąg dalszy

Jeszcze trochę o BCS

OCENA SKALI OTŁUSZCZENIA BCS

(Body Conditio Scores lub po polsku PWK – punktowy wskaźnik kondycji).

O BCS już w poprzednich serwisach napisaliśmy. Jednakże skala błędów, jakie popełnia gro hodowców, związanych z niedocenianiem tego prostego, ale skutecznego systemu kontroli i zarządzania stadem skłoniły nas do ponownego zajęcia się tym tematem. Dzisiaj podeprzemy się także nauką światową.

Współczesne krowy, mimo całkowicie zmienionego typu użytkowania, dalej naturalnie chcą wyprodukować mleko, nawet kosztem własnego organizmu. W początkowym okresie laktacji pobranie energii z pasz zazwyczaj nie pokrywa zapotrzebowania powodując ujemny bilans energii. Energię tą krowa czerpie z tkanek własnego ciała.

U krów mlecznych ujemny bilans energii  (UEB) występuje najczęściej na około 2 do 4 miesięcy po wycieleniu, kiedy podaż składników odżywczych (zwłaszcza u pierwiastek) potrzebnych do życia i laktacji  przekracza zdolność krowy do pobrania odpowiedniej ilości energii z paszy. W odpowiedzi na deficyt energii krowy mobilizują energię pochodzącą z tłuszczu tkankowego. Około 2-4 miesiąca laktacji możliwości pobrania paszy wzrastają do punktu, w którym pobór energii przekracza zapotrzebowanie. Od tego okresu krowy mobilizują nadwyżkę energii na dalszą i następną laktację (Bewley& Schutz. 2008). Ujemny bilans energii we wczesnym okresie laktacji jest normalnym stanem fizjologicznym (wszystkie ssaki mają możliwość konwersji energii ciała na produkcję mleka w okresie laktacji). Wszelkie badania zajmujące się bilansem energii w laktacji powszechnie przyjmują to za normalny stan jednakże czas jego trwania powinien ograniczać się maksymalnie do pierwszych 3 tygodni laktacji. Prawidłowo przygotowane zwierzę w okresie okołoporodowym po tym okresie jest już w stanie pobrać normalną ilość paszy, zapewniając organizmowi konieczną ilość składników odżywczych. Przedłużanie się okresu ujemnego bilansu energetycznego ma ogromny wpływ na wydajność i rozrodczość krów mlecznych. Zbyt długi okres UEB i nadmierna mobilizacja energii z organizmu wydłuża okres przestoju poporodowego oraz zmniejsza skuteczność inseminacji (Butler i in. 1989).

W badaniach de Vriesa (de Vries i in. 2000) nad długością UEB wyraźnie wskazano na opóźnienie rozpoczęcia działalności lutealnej jajników (czyli gotowości do owulacji) przy UEB trwającym ponad 60 dni.
Badania Friggensa (Friggens i inni 2007) pokazały, że istnieje możliwość kierowania środowiskowego i genetycznego stopnia zmian energii ciała. Bezpośrednie zapotrzebowanie na energię jest oparte na indywidualnym zapotrzebowaniu i możliwościach spożycia krów. Indywidualne traktowanie pokarmowe każdej ze sztuk jest w praktyce niemożliwe w dużej populacji (automatyczne stacje żywieniowe mogą obsłużyć 3 do 4 rodzajów pasz a to i tak zawęża nasze możliwości indywidualnego traktowania). W mniejszych stadach, z tradycyjnym systemem uwięziowym, możliwość indywidualnego dokarmiania istnieje – jednakże są to często rozwiązania pracochłonne (konieczność dawkowania wielu rodzajów pasz dla różnych sztuk) lub kosztowne (specjalne automaty żywieniowe).
Badania Butlera i Smitha pod koniec lat 90 ub. wieku wykazały że stopień utraty kondycji ma zasadniczy wpływ na płodność krów.

Dlatego przez wiele lat poszukiwano prostego rozwiązania pozwalającego na bieżące i w miarę miarodajne określenie zaspokojenia potrzeb życiowych i produkcyjnych. Mimo, że za ojca tego typu oceny uważa się Edwarda Wildmana to ponad 25 lat temu w Stanach Zjednoczonych Edmonson ze swoimi współpracownikami ( Edmonson i inni 1989) opracowani system punktowej oceny, opisującej zmiany stanu ciała w ośmiu punktach ciała określanych jako istotne dla przewidywania BCS. Do dziś skala ta jest uznawana przez naukowców, żywieniowców i hodowców jako użyteczna przy dostosowaniu strategii żywienia i zarządzania stadem. Stan ciała określany w skali punktowej jest szeroko akceptowany jako najbardziej praktyczna metoda oceny zmian w rezerwach energetycznych organizmu, mającego diametralny wpływ na zdrowie i produkcyjność u bydła mlecznego.

Ocenę wykonuje się na krowie w pozycji stojącej. Ocenie wzrokowej i dotykowej podlega prawa strona ciała oraz tylna część ciał:

• wyrostki kolczyste i poprzeczne kręgów lędźwiowych,
• guzy biodrowe i kulszowe,
• płaszczyznę między guzami biodrowymi i kulszowymi,
• dół głodowy,
• okolice odbytu i sromu.

Przy ocenie należy jednak pamiętać, że jest to ocena subiektywna oceniająca podskórne zapasy tłuszczu, ale badania Waltnera (Waltner i wsp., 1994) oraz Bewleya ( Bewley i wsp., 2008) wykazały, że ocena ta może być na tyle dokładna aby ocenić względne ilości mobilizacji tłuszczowej tkanek. Roche (Roche i in., 2009) przypominają jednak, że skala pomiaru BCS różni się w poszczególnych krajach, jednakże zawsze niskie wartości odzwierciedlają wychudzenie a wysokie otyłość.
W związku z tendencjami do utraty lub też gromadzenia nadmiernych zapasów tłuszczu (w zależności od okresu laktacji) należy systematycznie kontrolować skalę BCS. Jak często to robić?. Idealnym rozwiązaniem to co najmniej raz w miesiącu. Dlaczego? Bo to pozwala na optymalne zarządzanie żywieniem w poszczególnych grupach technologicznych w żywieniu opartym o TMR lub na indywidualne żywienie w systemie tradycyjnym. Ponadto kontrola skali otłuszczenia pozwala w późniejszym okresie uniknąć problemów związanych z porodem, przemianą materii, płodnością, racicami czy nawet zdrowotnością wymienia.
Ocenę należy przeprowadzać w dobrym oświetleniu i zawsze w tej samej porze (najlepiej w połowie dnia, między karmieniami). Pomocna do tego jest poniższa tabela opracowana przez Edmonsona.

Pomocnym także, szczególnie dla początkujących, jest graficzne przedstawienie skali otłuszczenia.

Krowy wchodzące w zasuszenie powinny uzyskać średnio 3,5 punktu BCS i powinny je utrzymywać aż do wycielenia. Obniżenie się kondycji w pierwszym miesiącu po wycieleniu nie powinno być większe niż 0,5 punktu.
Warunkiem jest zapewnienie właściwego apetytu krowy po porodzie oraz niezbędnej ilości energii, koniecznej do wzrastającej wydajności mlecznej. Tego przy dzisiejszym poziomie produkcji naszych krów nie jesteśmy w stanie wykonać sami bez pomocy analiz wartości pokarmowych pasz, bez pomocy  programów komputerowych i współpracy z doradcami żywieniowymi.

Wykorzystano:
Berry DP i wsp 2003. Parametry genetyczne, wynik stanu ciała, masy ciała, wydajności mleka i płodności. J. Dairy Sci .,86 , 3704-3717.
Bewley JM & Schutz MM 2008. Interdyscyplinarny przegląd kondycji ciała dla bydła mlecznego. Prof Anim. Sci ., 24 , 507-529.
Butler RD WR & Smith, 1989. Współzależności między bilansem energetycznym i poporodową funkcji rozrodczych u bydła mlecznego. J. Dairy Sci ., 72 , 767-783.
de Vries MJ & Veerkamp RF, 2000.Bilans energetyczny krów mlecznych w odniesieniu do mleka i zmiennych produkcji płodność. J. Dairy Sci ., 83 , 62-69.
Edmonson AJ i inni. 1989. Ciało Tabela punktacji za stan krów mlecznych rasy holsztyn. J. Dairy Sci ., 72 , 68-78
Friggens NC i inni. 2007. Wpływ na bilans energii poprzez profile laktacji:. Dowody genetycznie napędzanych zmian energii ciała J. Dairy Sci ., 90 , 5291-5305.
Waltner SS, McNamara JP, Okonie JK & Brown DL, 1994. Ocena środków pośrednich tkanki tłuszczowej u krów w laktacji. J. Dairy Sci ., 77 , 2570-2579.
Wattiux,A M. Kondycja ciała jako wskaźnik produkcyjności krów mlecznych. Babcock Instytut Badań i Rozwoju Przemysłu Mleczarskiego. University of Wisconsin- Madison. Moduł 4 . Rodzicielstwo i cielęta:45-48 2003.

 Dr Inż. Tomasz Soukup